Dane historyczne

Poprzednie nazwy miejscowości:

1305 rok - Czadowacloda albo Cunczendorf;
około 1739 roku, pół. XVIII wieku - Kuntzendorf;
1787 rok - Kunzendorf, Dziadowokloda;
1818 rok - Kunzendorf, Dzindowokloda;
1829 rok - Kunzendorf, Dczadewa Gloda;
1830 rok - Kunzendorf, Dziadowakloda;
1845, 1912 rok - Kunzendorf, Dziadowakłoda;
1873, do 1945 roku - Kunzendorf.

Znaczenie i pochodzenie nazwy wsi

Nazwa niemiecka może pochodzić od nazwiska Kumę.

Wykaz znanych ze źródeł właścicieli wsi i dóbr:

1450-1526: von Rohe;
1526 rok Jacob von Saltza;
1550 rok Hans von Saltza;
1566 rok Uirich von Saltza;
1575 rok Dieprand von Domnig;
1576 rok Hans Domnig von Nippem;
1581 rok Georg von Schellendorf;
1592 rok Burgraf Abraham von Dohna;
do 21.1.1615 roku: syn Abrahama, Kar! Hannibal von Dohna, (sprzedaje Dziadową Kłodę klasztorowi świętego Macieja we Wrocławiu);
21.1.1615-1810 rok: klasztor św. Macieja we Wrocławiu;
1810-1818: Skarb Państwa, dzierżawca: Królewski Urząd Skarbowy;
od 1818 roku: Gustav książę Biron von Curiand (wykupił dobra i włączył je do majoratu);
1830 rok: spadkobiercy zmarłego księcia Birona von Kuriand;
1845 rok: Kar! książę Biron von Kuriand;
1873 rok: książę Biron von Curiand, dzierżawca: urzędnik Wutge;
1891, 1912: Gustav książę Biron von Curiand, wielmoża na Sycowie, dzierżawca: Otto Baum;
1937 rok: Kari książę Biron von Curiand, rządca: Schlabitz;

Historia wsi i dóbr

1305 rok

Pierwsza wzmianka o wsi w księdze fundacyjnej.

1353 rok

Kolejna wzmianka o istnieniu Dziadowej Kłody.

XIV-XVII wiek

Wieś należy do parafii w Ślizowie. W XVII wieku parafia ta utraciła samodzielność i została przyłączona do Międzyborza, przez co wierni z Dziadowej Kłody mieli utrudnione uczestniczenie w nabożeństwach na skutek dużej odległości.

21.1.1615 rok

W dokumencie sprzedaży Dziadowej Kłody kapitule św. Macieja we Wrocławiu przyznano kupującemu „upoważnienie do zbudowania w Dziadowej Kłodzie kościoła, osadzenia proboszcza a dziesięcinę płaconą dotąd przez wiernych z Dziadowej Kłody proboszczowi w Slizowie przekazać proboszczowi z Dziadowej Kłody", gdyż „... w kupnie mieści się również Juspatronatus i dzierżawa kościelna".

Mimo, iż kapituła świętego Macieja nie skorzystała z tych uprawnień, to jednak wierni z Dziadowej Kłody zyskali znaczne ułatwienie w uczestniczeniu w nabożeństwie, gdyż w tamtejszym pańskim domu urządzono kaplicę, w której ksiądz zakonny z kapituły świętego Macieja we Wrocławiu odprawiał regularnie nabożeństwa. Sytuacja taka trwała do 1810 roku, to jest do czasu sekularyzacji klasztoru.

1749 rok

W Dziadowej Kłodzie istnieje szkoła; jej kierownikiem jest Gregor Mixa.

1787 rok

Dziadowa Kłoda jest wsią klasztorną z młynem polnym, zwanym Kolewermuhle lub Colewermuhle oraz przysiółkiem Sandhauser. W Kolewermuhle są 2 wolne posesje i l chałupnik, natomiast przysiółek Sandhauser ma jeszcze 8 wolnych posesji.

1818 rok

Do Dziadowej Kłody należą Colewenmuhle oraz przysiółek Sandhauser.

1830 rok

Wieś, do której należą: Cholewę, młyn wodny i tartak oraz Karlsvorwerk, leżący również poza wsią folwark.

1832 rok

Budowa nowego, murowanego budynku szkoły. W 1840 roku zaangażowano do szkoły drugiego nauczyciela - pomocniczego.

1845 rok

Do wsi należą: Cholewę, młyn wodny i tartak oraz folwark Karlsvorwerk. W tutejszej szkole katolickiej uczą się także dzieci z Kartowic.

1857 rko

Ustanowienie parafii w Dziadowej Kłodzie oraz podjęcie decyzji o budowie we wsi kościoła.

19. XII 1865 rok

Nabycie przez parafian działki o numerze hipotecznym 31 pod budowę kościoła.

13. IX 1866 rok

Położenie kamienia węgielnego pod nowy kościół przez proboszcza miejskiego Kupietz'a, realizującego „mimo wielu osobistych ofiar" projekt budowy kościoła. Budowę zlecono mistrzowi murarskiemu Augustowi Moike z Międzyborza. Najpierw postawiono budynki probostwa.

13. X 1867 rok

Nasadzenie hełmu i krzyża na wieżę kościelną.

27. IX 1868 rok

Uroczyste poświęcenie kościoła pod wezwaniem Marii Immaculaty w obecności zwierzchników kościoła. Pierwszą Mszę świętą celebrował proboszcz Kupietz.

Dokument budowy kościoła i przekazania go probostwu w Dziadowej Kłodzie, podpisany 24 kwietnia 1869 przez arcybiskupa Henryka, uzyskał 21 czerwca 1869 roku najwyższe zatwierdzenie. Odtąd parafia obejmowała, poza Dziadowa Kłodą, miejscowości Carlowitz oraz Nową i Dolną Stradomię. Patronat już nie istniał. Mianowanie proboszcza leżało w gestii biskupa. Wszystkie ciężary, związane z utrzymaniem kościoła i parafii ponosili sami parafianie. Ponadto parafia posiadała nieruchomości:

w samej Dziadowej Kłodzie zakupione dla niej działki o nrze hipotecznym 80 oraz o nrze hipotecznym 33, o powierzchni około 3 hektarów;
majątek parafii w Stradomii Dolnej o powierzchni 42 hektarów (w tym 12,9960 hektarów lasów), zgodnie z paragrafem III Aktu Erekcyjnego przeznaczony „na utrzymanie proboszcza".

1891 rok

Majątek w Dziadowej Kłodzie z folwarkiem Helenenhof należy do Wolnego Państwa Stanowego Syców.

1893 rok

Najwyższym rozporządzeniem z dnia 2 stycznia 1893 do gminy Dziadowa Kłoda została włączona kolonia Kartowice Karlowitz, założona w 1774 roku przez ówczesnego prałata kapituły św. Macieja Karola Ouintela i po nim nazwana.

W tym samym roku nastąpiło prawne włączenie, wraz z wszystkimi prawami i obowiązkami, do parafii Dziadowa Kłoda gminy kościelnej Dalborowice, należącej dotąd do zespołu parafialnego Trębaczów, a obejmującej miejscowości Dalborowice, Ołbin (Bogusławice), Długi Most, Gronowice i goszczonymi gminami Radzowice, Gołębice, Góme-i Dolne Miłowice oraz kolonii Wirschniok. Tym samym zrealizowano plan Kupietz'a umożliwienia korzystania z posług duchowych nie tylko parafianom z Dziadowej Kłody, ale i innym katolikom rozproszonym po wymienionych miejscowościach.

1910 rok

Zaangażowanie do szkoły trzeciego nauczyciela. W 1911 roku rozpoczęto budowę nowego budynku szkolnego, mającego pomieścić 199 uczniów, zgrupowanych w czterech klasach.

1912, 1937

Majątek rycerski z folwarkiem Helenenhof należy do Wolnego Państwa Stanowego Syców.

Układ przestrzenny miejscowości. Stan zachowania:

Położenie i obecny układ przestrzenny miejscowości:

Wielodrożnica położona przy rozwidlających się drogach: w części zachodniej na północ do Stradomii Dolnej i południowy zachód do Radżowie, w części wschodniej na północ do Slizowa i południe do Dalborowic. Przecinają płynąca tu z północy na południe Widawa.

We wschodniej części wsi, w otoczeniu cmentarza usytuowany jest kościół.

Zabudowa wsi w większości zagrodowa, jednokondygnacyjna.

Na wschód od Dziadowej Kłody, przecinając jej południowo-wschodni kraniec, przebiega nieczynna linia kolejowa.

Rozwój układu przestrzennego miejscowości:

Połowa XVIII wieku

Wielodrożnica o osi północ-południe usytuowana przy skrzyżowaniu dróg ze Stradomii Dolnej do Dalborowic oraz z Radżowie na północny wschód. W centrum wsi położony jest folwark z dość dużym majdanem, który ma zabudowane dwa boki: północny i zachodni, a w środku zlokalizowaną siedzibę szlachecką.

Zabudowa wsi zagrodowa, w południowej i wschodniej części po obu stronach wiejskiej drogi; w północnej-jednostronnie. Po wschodniej stronie wsi płynie ciek wodny.

Na wschód od południowej części osady znajduje się leśniczówka, dalej staw o nazwie Schafer T.feichJ, nieco na południe od nich położony jest przysiółek Sand Hauser - Szklarka.

Daleko na południe od nich oraz od wsi, na cieku usytuowany jest młyn - Koleyem m.fuhle].

1829 rok

Wydłużona jednodrożnica o osi północ-południe (w przybliżeniu), przy drodze ze Stradomii Dolnej do Dalborowic. W centrum skrzyżowanie z drogą ze Ślizowa do Radżowie. Przy skrzyżowaniu, po północnej strome drogi do Radżowie zlokalizowany jest folwark. Prawie kwadratowy majdan obudowany jest z czterech stron.

Zabudowa wiejska jest nieregularna, usytuowana także przy drodze do Radżowie.

Na wschód od skrzyżowania dróg znajduje się leśniczówka.

1932 rok

Wielodrożnica, której zasadnicza część położona jest pomiędzy ciekiem wodnym a drogą ze Stradomii Dolnej do Radżowie. Pojedyncze, nieregularne zabudowania sytuują się przy drodze do Ślizowa.

W środkowej części wsi usytuowany jest majątek. Składają się nań dwa majdany, rozdzielone rzędem budynków. Mają zabudowany północny bok i zewnętrzne: wschodni i zachodni. Od południa, pomiędzy nimi a drogą wiejską, zlokalizowane są niewielkie, pojedyncze budynki.

Zabudowa wiejska jest nieregularna, częściowo zagrodowa.

Stan zachowania układu przestrzennego i jego elementów składowych:

Zachowany jest zasadniczy układ wsi. Linia kolejowa jest częściowo zdemontowana. Folwark jest zdegradowany: zaburzona jest dyspozycja przestrzenna przez budowę nowych obiektów nie respektującch ani dawnego układu przestrzennego, ani historycznych form. Stare budynki wyremontowano, przy czym zniesiono detal architektoniczny. Brak im obecnie (poza bryłą) cech stylowych.

Ustalenia konserwatorskie

Obiekty i obszary w rejestrze zabytków:

Nie ma.

Konserwatorski spis zabytków architektury i budownictwa:
LP	Nazwa obiektu	Adres, nr	Datowanie
1.	Zespół kościoła parafialnego pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia:	-	-
1a.	kościół	-	1866-1869
1b.	plebania	-	1876 rok
2.	Szkoła, ob. Biblioteka Publiczna	Nr 55	1 ćwierć XX wieku
3.	Budynek mieszkalny	Nr 19	1911 rok
4.	Budynek mieszkalny	Nr 85	po 1900 roku
5.	Zespół folwarczny:	Nr 85	-
5a.	czworak, ob. budynek mieszkalny	Nr 85	po 1900 roku
5b.	stodoła	-	początek XX wieku

Parki, cmentarze oraz obszary i obiekty zieleni chronionej:

Teren zielony w otoczeniu kościoła, zajęty w części wschodniej przez cmentarz. Na północ od wsi, po wschodniej stronie drogi gruntowej, znajduje się teren dawnego cmentarza. Czytelne są jedynie jego granice, podkreślone przez przetrzebione szpalery drzew liściastych. Pozostałe elementy: układ, kwatery, mogiły nie są czytelne. Brak starodrzewu - teren cmentarza pokryty jest trawą.

Po II wojnie światowej przez pewien czas wybierano tu „na dziko" piasek. Przy wschodniej granicy cmentarza usytuowany jest drewniany krzyż.

Materiały udostępnione dzięki uprzejmości Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków we Wrocławiu.