Dane historyczne

Poprzednie nazwy miejscowości:

• 1266 rok - Schoenaw;
• około 1739 roku - Schöne;
• pół. XVIII wieku - 1912 - Schönau, Ober- i Nieder-;
• 1937 rok - Schönau;
• do 1945 roku - Schönau, Obr. Gut, Ndr-

Znaczenie i pochodzenie nazwy wsi

Nazwa niemiecka utworzona była od słowa schon = ładny. Brak w źródłch nazwy polskiej sugeruje, iż od początku wieś zasiedlona była ludnością niemiecką. Polska nazwa Lipka nie ma uzasadnienia historycznego i została nadana miejscowości po 1945 roku.

Wykaz znanych ze źródeł właścicieli wsi i dóbr:

Ober-Schönau

• 1740 rok: Herm von Kessel;
• następnie: Anthon Balthasar von Walther;
• po nim: syn, von Wather;
• od 1783, 1785 roku: Emst Magnus von Kałisch;
• 1830 rok: graf Dyhm;
• od 1863 roku: rodzina książąt von MoBner;
• 1873 rok: Mossner in Ulbersdorf (per Pontwitz);
• 1891 rok: Emst Mossner z Dziadów Mostu, rotmistrz w stanie spoczynku, Landesaltester;
• 1912 rok: Emst von MoBner, rotmistrz w stanie spoczynku oraz Landesaltester, z Dziadów Mostu;
• 1930, 1937: Walter von MoBner, radca rządowy z Dziadowego Mostu.

Nieder-Schönau

• 1503 rok von Aulogk, George Mazke von Kaldenhof;
• 1587 rok George von Dyhm;
• 1596 rok Kasper von Kóckritz;
• 1598 rok Eustachius von Sływen;
• 1617 rok Cyprian von Poser;
• 1649 rok Kaspar Adam von Studniz;
• 1830 rok kapitan von Busse;
• 1873 rok von Prittwitz. Schubert in Hirschberg, dzierżawca: urzędnik Horsetzky;
• 1891 rok Adolf Schubert, referendarz sądu w stanie spoczynku z Jeleniej Góry; dzierżawca: Gotthard Horzetzky;
• 1930, 1937: pani Margarete Saestel.

Obie części:

• okołu połowa XVIII wieku: von Siessel;
• 1845 rok: królewski podkomorzy oraz podporucznik w stanie spoczynku Herrmann graf von Dyhm;
• 1912 rok: Wilhelm Saestel.

Historia wsi i dóbr 

1266 rok

Pierwsza wzmianka o wsi.

1785 rok

Lipka jest wsią szklachecką, podzieloną na dwie części: Górną i Dolną.

1830 rok

Obie części Lipki traktowane są jak dwie odrębne wsie.

1845, 1891, 1912

Utrzymuje się podział wsi na Górną i Dolną.

1930, 1937

We wsi znajdują się dwa majątki rycerskie: Górna i Dolna Lipka.

Układ przestrzenny miejscowości. Stan zachowania

Potożenie i obecny układ przestrzenny miejscowości

Widlica o osi północny zachód - południowy wschód, pomiędzy ramionami której płynie rzeczka Miłka. Ten układ planistyczny kontynuują dalej Miłowice oraz Gołębice.

Zabudowa zagrodowa, nieregularna. Brak jest wyraźnych linii zabudowy; część zagród odsunięta jest od dróg, do których posiada własne dojazdy.

Rozwój układu przestrzennego miejscowości

połowa XVIII wieku

Lipka dzieli się na część Górną Ober- i Dolną Nieder-, a dalej przechodzi w Miłowice. Granice między obydwiema częściami Lipki, a także między obydwiema wsiami nie są czytelne.

Lipka jest widlicą z ciekiem, płynącym między ramionami i znajdującymi się na nim stawami, przecięta mniej więcej w połowie drogą z Radzowic do Wabienic. Zabudowa zagrodowa, dość regularna, rozmieszczona jest w jednym ciągu pomiędzy ciekiem a wschodnim ramieniem widlicy.

Na północnym krańcu, opisany jako Ob. Schonau, znajduje się zespół budynków zgrupowanych wokół kwadratowego dziedzińca, z siedzibą szlachecką wewnątrz. Po jego zachodniej stronie zlokalizowany jest młyn wodny. Nieco dalej, w szeregu, dwie - trzy zagrody.

Na zachód od centralnej części wsi i przy zachodnim ramieniu widłicy oraz przecinającej Lipkę drodze z Wabienic usytuowany jest zespół budynków z terenem zielonym, opisany jako Nied. Schonau. Budynki zgrupowane są wokół niemal kwadratowego majdanu, na którym zlokalizowano też siedzibę szlachecką. Dalej na zachód, przy drodze z Wabienic położony jest teren zielony o rzucie prostokąta. Zaznaczono w nim ścieżki, biegnące wzdłuż osi symetrii oraz po przekątnych. Od południa zespół ograniczają trzy niezbyt duże stawy.

Na północ od wsi usytuowane są młyn wodny i dwa wiatraki, na wschód od południowej części wsi jeszcze jeden wiatrak. Na południowym krańcu stawów znajduje się drugi młyn wodny.

1829 rok

Widlica z ciekiem wodnym pomiędzy ramionami. Zabudowa nieregularna, po obu stronach cieku, znajduje się pomiędzy ramionami widlicy. Lipka oddzielona jest od Miłowic niezabudowanym obszarem.

Na północnym krańcu wsi zlokalizowany jest podłużny, czworokątny majdan z długim ciągiem zabudowy od północy i króciutkim od wschodu; pozostałe boki nie są zabudowane.

Na zachód od południowego krańca znajduje się drugi zespół: kwadratowy majdan obudowany z wszystkich stron. Oddziela go od pozostałej zabudowy wsi podłużny, prostokątny teren - prawdopodobnie zielony, z alejami przy dłuższych bokach.

Na pomoc od wsi znajdują się dwa wiatraki.

1932 rok

Widlica, w północno - zachodniej części nawet o czterech ramionach.

Przy północno - wschodnim krańcu zlokalizowany jest „Górny" majątek Ober Gut.. Prostokątny, dość rozległy majdan obudowanym, południowym bokiem przytyka do drogi. Zabudowany jest jeszcze wschodni bok oraz fragment północnego; ponadto dość nieregularnie po zachodniej strome dziedzińca rozrzucone są pojedyncze budynki. Drugi majątek, „Dolny" Nieder Gut, usytuowany jest na południowo - zachodnim krańcu miejscowości, po obu stronach wiejskiej drogi. Tworzą go dwa majdany, rozdzielone tąże drogą i posiadające wzdłuż niej zabudowę. Zabudowane są jeszcze północne boki obu dziedzińców oraz zachodni bok zachodniego majdanu oraz południowy bok wschodniego. Przy wschodnim boku tego dziedzińca stoi pojedynczy budynek - być może siedziba zarządcy lub właściciela.

Zabudowa wiejska jest częściowo zagrodowa, częściowo złożona z pojedynczych budynków. Wiele zagród odsuniętych jest od dróg wiejskich i posiada do nich własne dojazdy.

Stan zachowania układu przestrzennego i jego elementów składowych:

Zachowany jest zasadniczy charakter wsi, lecz układ dróg został zredukowany o drogi biegnące najbliżej strumienia. Z dwu majątków - folwarków istnieje jedynie „Dolny" Nieder, lecz i on został zdegradowany. Nie jest zachowana dyspozycja przestrzenna założenia, pozostała z dawnej zabudowa utraciła cechy stylowe, dostawiono nowe obiekty. Zachował się fragmentarycznie mur ogrodzeniowy. Poza nim, lecz w bezpośredniej bliskości folwarku usytuowano trzy pegeerowskie bloki. Z majątku „Górnego" Ober pozostała jedynie jedna stodoła; czytelne są jeszcze w przyziemiu ruiny budynku wzdłuż drogi.

Zabudowa wiejska jest dość zniszczona, wielu budynków nie ma. Przeważają budynki o ceglanych licach, lecz bez interesujących cech stylowych. Istnieje kilka obiektów w technice szachulcowej, lecz są one w bardzo złym stanie technicznym lub wręcz w ruinie.

Ustalenia konserwatorskie

Obiekty i obszary w rejestrze zabytków

Niema.

Lipka

3 zdjęć

Lipka na starej fotografii (3)

Lipka na starej fotografii (2)

Lipka na starej fotografii (1)