Dane historyczne
Poprzednie nazwy miejscowości:
- około 1739 roku, pół. XVIII wieku - Grunewitz;
- 1787 rok - Grunwiz;
- 1818, 1829 - Grunwitz;
- 1830, 1845, 1912 - Grunowice, Gmnwitz;
- od 1873 do 1945 roku - Grunwitz;
Znaczenie i pochodzenie nazwy wsi
Pochodzenie nazwy nie jest znane.
Wykaz znanych ze źródeł właścicieli wsi i dóbr:
- 1479 rok: Martin Grunowski;
- 1560 rok: Georg von Prittwitz;
- 1574 rok: Barthel Stwolinski;
- 1577 rok: Caspar von Gaffron;
- 1586 rok: Georg von Gaffron.
Część I:
- 1620 - 1625: Hans von Stwolinski;
- po 1625 roku: wdowa po Hansie Stwolinskim, Maria, z domu von Postolski;
- 1628 rok: Leonhard von Poser.
Cześć II:
- 1620 rok: Georg von Gaffron;
- od 1641 roku: Kari von Schwettiig;
- od 1658 roku: Leonhard von Poser;
- 1676 rok: syn wyżej wymienionego Leonharda, Hans von Poser;
- 1708 - 1738: Christian Heinrich von Poser;
- 1738 - 1761: wdowa po Ch. H. von Poser, Johanna Charlotte, z domu von Thielau;
- do 1778 roku Helenę Eleonorę, córka J. Ch. von Poser, żona Karla Sylwiusa von Rymultowski;
- do 1780 roku Johann Friedrich von Minckwitz, zięć wyżej wymienionego w H. E. von Rymultowski;
- do 1818 roku August Sylwius von Minckwitz, syn wyżej wymienionego J. F. von Minckwitz;
- do 1878 roku Sylwius August Heinrich von Minckwitz, syn w/w Augusta S.;
- do 1882 roku Sylwius von Minckwitz;
- do 1897 roku: wdowa po wyżej wymienionym Sylwiuszu von Minckwitz, Klara, z domu Neugebauer oraz nieletnie rodzeństwo Eva i Herbert von Minckwitz;
- do 1903 roku: Herbert von Minckwitz;
- 1912 rok: Prinz Gustaw Biron von Curiand.
Cała miejscowość:
- połowa XVIII wieku: von Poser;
- 1787 rok majątek: radca prawny von Góz;
- 1830 rok Herr von Mlinkwitz;
- 1845 rok Silvius von Minkwitz;
- 1873 rok von Minkwitz;
- 1891 rok spadkobiercy von Minckwitza, prawny opiekun: pani Ciara von Minckwitz;
- 1912 rok Gustav książę Biron von Curiand, dzierżawca: Pauł Grundmann;
- 1930, 1937: Ludwig-Gustav książę Biron von Curiand na zamku sycowskim, dzierżawca: Arthur Kindler i Frau Else, z domu Schmidt;
Folwark Sabioc:
- pół. XVIII wieku: Królewski Urząd w Sycowie;
Historia wsi i dóbr
1479 rok
Pierwsze wzmianki o miejscowości.
okoł 1620 roku
Wieś dzieli się na dwie części należące do różnych właścicieli.
1622 rok
Mieszkańcy Gronowic uczęszczają do kościoła filialnego w Dalborowicach, należącego do parafii w Radzowicach i pastorowi z Radżowie płacą dziesięcinę.
1787, 1818
Do Gronowic należą trzy domy nazywane Zabiack oraz dwa folwarki, w tym jeden o nazwie Niedervorwerk, pochodzącej od jego położenia.
1830, 1845
Do wsi należy do leżący poza nią folwark Klochowitz. W 1845 roku w gronowickiej cegielni wytwarza się 44500 cegieł i dachówek.
1891 rok
Majątek rycerski z folwarkiem Klochowitz.
1912, 1937
Wieś ma status gminy. Znajduje się tam szlachecki majątek rycerski z folwarkiem Klochowitz.
Układ przestrzenny miejscowości. Stan zachowania:
Położenie i obecny układ przestrzenny miejscowości:
Jednodrożnica o osi wschód - zachód (w przybliżeniu), rozwidlająca się na zachodnim krańcu, gdzie usytuowany jest zespół pałacówo-parkowy i dawny folwark oraz ograniczona od tej strony rzeczką Czarna Widawa.
Większość zabudowy powstała w pierwszej ćwierci XX wieku - dominują budynki o ceglanych licach ścian.
Rozwój układu przestrzennego miejscowości:
Połowa XVIII wieku
Wieś dzieląca się wyraźnie na dwie części: północno-zachodnią (dalej nazywaną zachodnią) z folwarkiem i siedzibą szlachecką oraz południowo-wschodnią (dalej nazywaną wschodnią) w typie ulicówki ze zwartą zabudową zagrodową. W części zachodniej krzyżują się drogi z Dalborowic (?) i wiejska droga, prowadząca przez drugą - wschodnią część Gronowic, skręcająca potem na Trębaczów. Od zachodu wieś „oparta" jest o ciek wodny.
Folwark znajduje się w zachodnim narożniku skrzyżowania dróg. Kwadratowy majdan obudowany jest z trzech stron; czwarty, północno - wschodni bok zajmuje siedziba szlachecka. Nieco na zachód od folwarku, na cieku usytuowany jest młyn.
Na południowy zachód od Gronowic, przy skręcie na Trębaczów zlokalizowany jest folwark Sabiocf.w. Majdan ma zarys rombu i obudowany jest z czterech stron.
1829 rok
Ulicówka z czytelnymi drogami gospodarczymi, ograniczającymi od północy i południa działki siedliskowe. Na obu krańcach: wschodnim i zachodnim wiejska droga krzyżuje się z drogami z Dalborowic. Na zachodnim krańcu wsi, w południowo zachodnim narożniku skrzyżowania z drogą z Dalborowic znajduje się zespół folwarczny: nieregularny majdan obudowany jest z wszystkich stron i wschodnim bokiem przytyka do drogi. Przy tej samej drodze, dalej na północ, już poza wsią zlokalizowany jest zespół opisany NF - nowa leśniczówka. Składają się nań dwa majdany: mniejszy i położony na wschód od niego większy; oba z zabudownymi bokami północnym i zachodnim. Jest prawdopodobne, że leśniczówką jest niewielki budynek - zespół w sąsiedztwie, natomiast przedstawiony powyżej zespół to folwark.
W zachodniej części wsi podpisana jest owczarnia, lecz trudno przyporządkować tej nazwie konkretne zabudowania.
W miejscu dawnego folwarku Sabioc nie ma żadnych zabudowań.
1936 rok
Wieś jednodrożna rozbudowana jedynie na zachodnim krańcu przy skrzyżowaniu z drogą wiejską oraz wiodącą z Dalborowic.
Majątek zajmuje północny narożnik przy skrzyżowaniu. Dość duży prostokątny majdan posiada zabudowę przy wszystkich bokach. Naprzeciw, na zachodnim narożniku znajduje się zespół zabudowań z ogrodami, lecz trudno wyróżnić tu jakąś kompozycję lub elementy o indywidualnych cechach. Obecnie w tym miejscu znajduje się między innymi pałac oraz „park".
Zabudowa wiejska, głównie zagrodowa, nieregularna i jedynie miejscami zwarta, zlokalizowana jest zasadniczo we wschodniej części wsi. Zachowane są fragmentarycznie północna i południowa droga gospodarcza.
Od północnego zachodu oba zespoły oraz całą wieś ogranicza rzeczka SchwarzeWeide, na której zlokalizowany jest młyn wodny.
Stan zachowania układu przestrzennego i jego elementów składowych
Zachowany jest zasadniczy układ wsi.
Folwark jest podzielony własnościowo. Majdan nie jest zachowany jako plac: założono na jego terenie ogródki, poprzedzielano go płotami, pobudowano komórki. Z zabudowy gospodarczej zachowana jest jedynie obora - pozostałe obiekty to budynki mieszkalne, pozbawione cech stylowych, oraz komórki gospodarcze, usytuowane na terenie dawnego majdanu.
Ustalenia konserwatorskie
Obiekty i obszary w rejestrze zabytków
Nie ma.
| LP | Nazwa obiektu | Adres, numer | Datowanie |
|---|---|---|---|
| 1. | Zespół dworski | - | - |
| 1a. | dwór | - | około 1900 roku |
| 1b. | obora dworska | - | 2 połowa XIX wieku |
| 1c. | park dworski | - | XIX wiek |
| 2. | Szkoła | Nr 15/17 | około 1915 roku |
Parki, cmentarze oraz obszary i obiekty zieleni chronionej:
Zadrzewienie przy dworze, nazwane w wykazie zabytków parkiem. Teren ten jest bardzo niewielki, brak mu także cech zieleni komponowanej. Brak parku także na niemieckiej sztabówce z 1936 roku.
Aleja przy drodze z Dalborowic (dochodzi do Gronowic, do rozwidlenia, od południa) oraz druga przy drodze do Trębaczowa (gmina Perzów).
Materiały udostępnione dzięki uprzejmości Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków we Wrocławiu.
