Stradomia Dolna

Dane historyczne

Poprzednie nazwy miejscowości

• 1305 rok - Stradam inferor;
• 1310 rok - Stradano (dot. Stradomii w ogóle);
• około 1739 roku - Stradam;
• połowa XVIII wieku - Nieder Stradam;
• 1787 rok - Nieder-Stradam;
• 1818 rok- Niederstradam;
• 1829 rok - Nieder Stradam;
• 1830 rok - Nieder-Stradam, Dolno Strodomia;
• 1845 rok - Nieder-Stradam, Dolna Stradomia;
• 1912 rok - Nieder Stradam, Nizka Strodomia;
• 1873 - 1937 - Nieder Stradam;
• do 1945 roku - Nieder-Stradam. 

Znaczenie i pochodzenie nazwy wsi

 Nazwa niemiecka i polska są wzajemnie swoimi tłumaczeniami.

Wykaz znanych ze źródeł właścicieli wsi i dóbr¹

¹ Wykaz właścicieli skonstruowano na podstawie różnych źródeł, operujących niejdnolitą terminologią. W związku z tym nie udało się przyporządkować jednoznacznie właścicieli poszczególnych, jednolicie nazwanych części wsi.

Cała Stradomia Dolna

• 1357 rok: sołectwo: Peczko Wilczk (Wilczek);
• do 1402 rok: majątek: bracia Nikolaus i Jakob Ingeram;
• przed 1483 rokiem: Gtinter Eczelsdorff;
• od 1483 roku: Stanisław Dziatkowski;
• 1508 rok: Nikolaus Działkowski, zwany także von Oderwolff.

Część I Stradomii Dolnej

• 1563, do 1579 roku: Hans Oderwolff Starszy;
• od 1579 roku: spadkobiercy w/w Hansa Oderwolffa: majątek rodowy: Kaspar, najstarszy syn; nowoutworzony majątek „filialny": najmłodsi trzej bracia Kaspra;
• od 1579 roku: trzeci majątek: Adam von Oderwolff;
• 1591 rok: trzeci majątek: Hans i Veit, synowie Adama von Oderwolffa.

Cześć II Stradomii Dolnej

• 1563 rok: dwaj kuzyni Hansa Oderwolffa Starszego;
• 1610 rok: Hans von Oderwolff;
• od 1620 rok: Kaspar von Dresky;
• 1632 rok: Kaspar von Jałowski (tylko część);
• 1647 rok: Georg Wenzel von Jaratschowski zwany Zaremba;

Majątek Buchwitzki, potem Nowa Stradomia

• 1610 rok: Albrecht Reibnitz von Rathen;
• od 1659 rok: Dietrich Hoyer von Gartz und Ritza die Reibnitzerei (zakupił wyżej wymieniony majątek, natomiast mały folwark, składający się z 4 kmiecych włók i położony po przeciwnej stronie Widawy zbył na rzecz Hans'a Georg'a von Burwitz'a);
• od 1663 rok: Friedrich von Franckenberg und Ludwigsdorf auf Sbitschin;
• do 1680 rok: Hans Heinrich von Franckenberg und Ludwigsdorf (syn w/w Friedricha; w 1680 r. sprzedał majątek i udział);
• 1680 -1681 rok: Henryk Wilhelm von Dompnig und Nippem auf Lampersdorf;
• 1681 - 1690 rok: Piotr Moritz Kotulinsky, baron von der Jeltsch (kupił dobra od wyżej wymienionego H. W. von Dompnig'a);
• od 1690 rok: Leopold Henryk von Buchwitz und Buchau (nabył dobra drogą kupna);
• od 1715 rok: Hans George Freiherr von Dyhm (kupił udział od wyżej wymienionego L. H. von Buchwitz und Buchau).

Majątek Borschnitzki

• 1659 rok: Adam Friedrich von Dresky;
• 1677 - 1679: Hans von Borschnitz auf Hennersdorf (nabył dobra drogą kupna, posiadał je do swej śmierci w 1679 r.);
• po 1679 roku: spadkobiercy w/w H. von Borschnitz auf Hennersdorf;
• od 1687 roku: Hans George Freiherr von Dyhm und Schoenau (kupił dobra);

Majątek Siegroth

• 1610 rok: Kaspar von Oderwolff, krajowy sędzia dworski i burggrabia baronatu sycowskiego, później Landeshauptmann;
• 1653 - 1662: baron Hans Wolf von Franckenberg und Ludwigsdorf;
• 1662 -1674: burggraf Dohna;
• 1674 - 1677: Graf Julius Ferdinand Jaroschin (kupił majątek od swego zięcia, burgrafa Dohna);
• 1677 - 1694: Gottfried Emst von Siegroth und Slawikau auf Droschkau (kupił majątek od wyżej wymienionego J. F. Jaroschin'a);
• od 1694 roku: Hans George Freiherr von Dyhm (kupił udział od wyżej wymienionego G. E. von Siegroth'a).

dwa byłe gospodarstwa rolne w Wierzchniej Stradomii oraz pole i łąka przy pastwisku, przypisane po 1659 roku Dolnej Stradomii

•  do 1663 roku: von Blach;
• 1663 - 1686: von Koschembar (odkupił majątek);
• 1686 - 1713: syn w/w, Hans Kaspar von Koschembar;
• od 1713 roku: Leopold'owi Friedrichowi von Franckenberg (kupił majątek od H. K. von Koschembara).

Cała Stradomia Dolna

• 1715 - 1729: Hans George baron von Dyhrn (zmarł w 1729 roku);
• około 1725 roku: Hans Georg baron von Dyhm;
• 1729 - 1762: Just Siegmund baron von Dyhm (syn wyżej wymienionego Hansa Georga; otrzymał wszystkie trzy udziały w wyniku umowy spadkowej ze swym rodzeństwem)
• 1762 - 1799: Emst Konrad Siegmund von Dyhm (najstarszy syn w/w Emsta Konrada; zmarł w 1799 roku);
• 1787 rok: Landesdlteste von Teichmann;
• od 1799, 1830 rok: Julie Amalie von Bossę, z domu von Dyhm und Schoenau (przejmuje udziały Majątku Borschnitzki i Siegroth za 54 000 talarów; w 1830 roku była wdową);
• po śmierci wyżej wymienionej Julii Amalii von Bossę: jej spadkobiercy;
• do 1838 roku: pani podporucznikowa Pauline Sophie Wilhelmine von Sack z domu von Franckenberg (kupiła te dobra od spadkobierców Julii Amialii von Bossę za 45 000 talarów);
• 1838 - 1846: Heinrich Moecke (kupił majątek od wyżej wymienionej pani von Sack za 51 300 talarów);
• od 1846 roku: Wilhelm Fausac (kupił majątek za 92 000 talarów)
• 1854 - 1866: kupiec Samuel Guttmann (kupił dobra na koniecznej licytacji za 67 300 talarów);
• 1866 - 1896: Adolf Groeger (kupił majątek za 155 000 talarów);
• od 1866 roku: rodzina Erveger;
• od 1896 roku: Richard Groeger (syn wyżej wymienionego Adolfa);
• 1912 rok: Richard Erveger;
• 1937 rok: Reinhold Erveger.

Historia wsi i dóbr

1305 rok

Pierwsza wzmianka o wsi w księdze fundacyjnej.

1310 rok

W dokumencie z dnia 28. IV występuje jako świadek Walther de Stradano.

XIV wiek

Wieś założono na prawie niemieckim i już wtedy nastąpiło rozróżnienie na Stradomię Dolną, Górną itd. Przez podział powstało zarówno z Dolnej jak i Górnej Stradomii szereg dóbr lub gmin. W Stradomii Dolnej istniał prawdopodobnie już wtedy kościół.

1402 rok

Nikolaus i Jakob Ingeram, synowie Ingerama, sprzedali w tym roku 4 marki czynszu w Dolnej Stradomii na utrzymanie mansjonarzy w krypcie przy kolegiacie pod wezwaniem świętego Krzyża we Wrocławiu.

1483 rok

Dokument wystawiony w Sycowie we środę po Dniu Narodzin Marii w 1483 r. głosi, że Konrad Biały, książę śląski na Oleśnicy, Wołowie, Sycowie etc. oddał w lenno od nowa dobra w Stradomii Dolnej swemu miłemu Stanisławowi Działkowskiemu, które przypadły mu po śmierci Guntera Eczelsdorffa, i okazał tym sposobem swą łaskę. ok. poł. XVI w.

Kościół we wsi przechodzi w ręce protestantów.

1563 rok

Podział Stradomii Dolnej na dwie części należące do różnych właścicieli. Jedna należała do Hansa Oberwolffa Starszego, druga do jego dwóch kuzynów. Tenże Hans Oderwolff zmarł w 1579 r. i pozostawił swą część 6 synom i 2 córkom. Na podstawie ustalonego podziału spadku Kasper, najstarszy syn przejął majątek rodowy, najmłodsi trzej bracia przejęli nowo utworzony majątek filialny - siostrzany, trzeci majątek w Stradomii Dolnej posiadali w 1591 bracia Hans i Veit, synowie Adama von Oderwolff a, którzy nabyli również udział ich kuzyna Hansa (burgrabiego opolskiego).

1602 rok

W Stradomii Dolnej wymienia się Górny, Średni i Dolny folwark.

1629 rok

Kościół przechodzi w ręce katolików. Pozostał katolickim dzięki swemu patronowi - katolikowi, którym był właściciel Stradomii Dolnej, Kaspar von Oderwolff. Utrzymywał on na swoim dworze kapelana.

1666 rok

Budynek kościoła jest drewniany; drewniana jest również dzwonnica, w której wiszą dwa dzwony. Kościół jest w stanie dobrym; wewnątrz czysty, ozdobiony obrazami. Nabożeństwa odbywają się w każdą trzecią niedzielę miesiąca, a obowiązek dowiezienia i odwiezienia duchownego spoczywał na właścicielu jednej z części majątku.

We wsi znajdował się majątek parafii, w skład którego wchodził między innymi ogród oraz las. Majątek ten został zrujnowany przez poddanych oraz właścicieli wsi.

1715 rok

Dolna Stradomia zostaje scalona w rękach jednego właściciela, Hansa George'a barona von Dyhrn. Od tego czasu, zgodnie z księgą ziemską, rozróżnia się następujące trzy części: a) majątek Buchwitzki, zwany odtąd Nową Stradomia, b) drugi udział, majątek Borschnitzki, c) trzeci udział, majątek Siegroth. poł. lat 20-tych XVIII w.

Gruntowny remont kościoła, do którego ówczesny właściciel wsi dołożył 400 Reichstalarów. Nabożeństwa nadał odbywają się w każdą trzecią niedzielę miesiąca; uczestniczą w nich licznie katolicy z okolicznych wsi. W samej Stradomii Dolnej mieszka niewielu katolików.

1787 rok

Do Stradomii Dolnej należy kolonia Sauerwinkel z 6 posesjami.

1799 rok

Po śmierci Ernsta Konrada Siegmunda von Dyhm dokonano podziału majątku, który utrzymywał się co najmniej do 1912 r. w podziale administracyjnym miejscowości. Były to majątki: a) Buchwitzki, nazwany potem Nową Stradomią i wyodrębniony potem w nową miejscowość oraz dwa majątki w Dolnej Stradomil: b) dawny Borschnitzki oraz c) dawny majątek Siegroth.

1806 rok

Zamknięcie kościoła ze względu na zły stan techniczny.

1811 rok

Sprzedaż i rozbiórka budynku kościoła. Zanotowany poprzednio zły stan techniczny budynku oraz zbyt mała liczba wiernych, mogących utrzymać kościół, spowodowała jego zamknięcie i podjęcie decyzji o sprzedaży. Obiekt ten zakupił masarz ze Stromi za 35 Reichstalarów i rozebrał. Pozostawiono jedynie dzwonnicę z obydwoma dzwonami. W 1816 r. wymagała ona jednak remontu i na ten cel poszedł cały dochód ze sprzedaży kościoła. Dzwony obsługiwał za specjalną opłatą dzierżawca majątku parafialnego do czasu, gdy ten obowiązek oraz dochód odebrał mu miejscowy nauczyciel ewangelicki. Ta okoliczność oraz opieszałość miejskiego proboszcza Juraschek'a umożliwiły później Gminie Stradomią Dolna przejęcie terenu kościelnego na własność na drodze sądowej.

1830,1845 

Do Stradomii Dolnej należy kolonia Sauerwinkel.

Z istniejącego niegdyś we wsi kościoła katolickiego pozostała jedynie dzwonnica.

1862 rok 

Otwarcie szkoły katolickiej w Stradomii Dolnej jako filii szkoły w Dziadowej Kłodzie. Odbyło się dnia l maja tego roku przy współudziale proboszcza miejskiego oraz okręgowego inspektora szkolnego Kupietz'a. Po śmierci tego ostatniego placówka ta przestała działać. W późniejszym czasie udało się uzyskać zgodę władz na nauczanie w Stradomii jedynie religii katolickiej, w zgodzie z programem szkolnym. Z nauki tej korzystały dzieci w wieku szkolnym pochodzące z Dolnej, Nowej i Wyższej Stradomii.

1879 rok

Sprzedaż na rozbiórkę ostatniego budynku zlokalizowanego na terenie dawnego probostwa, pierwotnie mieszkalnego, później służącego jako szkoła.

1912, 1937

Tutejszy majątek dołączono do przedsiębiorstwa przetwórstwa mlecznego Stradomią i do Stradomskiego Stowarzyszenia Pługów Parowych.

UKŁAD PRZESTRZENNY MIEJSCOWOŚCI. STAN ZACHOWANIA: