Stradomia Dolna
Lata 1300-1500
Pierwsza wiadomość o wsi Stradomia Wyższa pochodzi z roku 1300.
„Item in Stadono soperiori XIII morce” z księgi Libe fundationis biskupstwa wrocławskiego.
Wieś Stradomia Wyższa była wsią dziesięciną i płaciła corocznie na rzecz biskupstwa 13 grzywien. W roku 1376 występuje też kościół tej części wsi.
Przypuszcza się, że Stradomia istniała przed rokiem 1300 jako wieś i najpierw uległa podziałowi na cześć Górną i Dolną.
Folwarki będące początkiem tej wsi powstały zapewne z podziału sołectwa.
Pierwsza wiadomość o Stradomii Dolnej pochodzi z roku 1357.
Wówczas występuje sołtys wsi Peczko Wilczk /Wilczek/.
Dnia 8 stycznia tego roku, występuje on też dnia 28.X.1357 roku, sprzedając dwie grzywny czynszu mieszczaninowi oleśnickiemu.
A Peczko, sołtys Dolnej Stradomii występuje w roku 1362 jako sołtys też w Górnej Stradomii.
W roku 1402 występują Mikołaj i Jakub Ingeramowie synowie Ingerama którzy sprzedają 4 grzywny czynszu na Dolnej Stradomii klasztorowi św. krzyża we Wrocławiu, tj. tamtejszym misjonarzom Grobu.
Zaznaczyć należy, że dokument z 1357 wymienia Dolną Stradomię jako „Nizka Stradomia”.
W roku 1483 Książe oleśnicki Konrad /środa po 25 marca/.
Lata 1501-1700
Biały zostawił majątek Dolna Stradomia, który przypadł mu po śmierci Guntera Eczelsdorfa, swemu wiernemu poddanemu Stanisławowi Dziadowskiemu. On występuje też w roku 1503 pod nazwiskiem Oderwolff.
W roku 1521 w Dolnej Stradomii notujemy podział na dwie części.
Jedna należy do Jana Oderwolff starszego /Dziadowskiego/ syna Mikołaja, druga do obu kuzynów Adama i Jana.
Jan starszy zmarł w roku 1579 pozostawiając 6 synów i 2 córki.
Po podziale majątku trzecią cześć Dolnej Stradomii objęli bracia Jan i Veit, synowie Adama Oderwolff.
W roku 1602 w Dolnej Stradomii wymieniane były w dokumentach folwarki Górny, Środkowy i Dolny.
W roku 1632 cześć Dolnej Stradomii otrzymał Kasper Jalowski właściciel Miłowic.
W roku 1579 dnia 17.VI. bracia Oderwolff właściciele Dolnej Stradomii ofiarowali na kościół 14 grzywien mając nad nim patronat z racji posiadania wsi.
W latach 1624-28 pastorem był Krzysztof Grocius. Później kościół obsadzał pastor z Radzowic. W latach 1629-33 kościół należał do katolików, choć kościoły przeważnie należały do protestantów, ponieważ właściciel wsi był katolikiem. Z tego tytułu kościół we wsi podlegał pod parafię w Sycowie. W czasie wojny 30-letniej właściciel wsi został wygnany a jego posiadłości kupił Jan Volfv Frankenberg.
W roku 1647 Wacław Jaraczowski zwany Zaremba posiadał 1/3 wsi. W wieku XVII Dolna Stradomia często zmieniała właściciela, w roku 1681 majątek kupił Piotr Kotuliński, właściciel Jelcza sprzedał go w roku 1690.
Według protokołu powizytacyjnego dnia 27.08.1666 roku biskupa Neandra kościół Dolnej Stradomii był drewnianą budowlą, posiadał wieżę z dwoma dzwonami.
Obiekt był w dobrym stanie, probostwo było zrujnowane, nauczyciel nie miał gdzie mieszkać.
Od 1701 roku
W roku 1715 całą wieś posiadał Henryk v Buchwitz.
Była ona podzielona na trzy części. Podział wsi na Dolną, Nową i Środkową Stradomię z roku 1799 utrzymał się do II wojny światowej.
W roku 1725 kościół poddany był generalnemu remontowi. Ze względu na zły stan kościoła w roku 1806 zamknięto, a w roku 1811 sprzedano na rozbiórkę.
Dzwonnicę z obu dzwonami remontowano w roku 1816, w roku 1827 zlikwidowano ją.
Szkoła w Stradomii Dolnej istniała przed 1656 rokiem /protokół wizytacyjny kościoła/. W roku 1745 wymieniony nauczyciel Jan Szymski /Schiński/.
W roku 1862 wybudowany został staraniem polskiego proboszcza w Sycowie ks. Kupca nowy budynek szkoły.
Otwarcie nastąpiło dnia 1 maja. Była to szkoła filialna szkoły w Dziadowej Kłodzie.
W roku 1865 otwarto nowy budynek szkoły ewangelickiej jedno klasowej, uczęszczało do niej 89 dzieci.
Według danych z roku 1845 wieś posiadała wówczas 45 domów, 1 pałac, 1 folwark, 360 mieszkańców.
Znajdowała się tu ruina wcześniejszego kościoła, szkoła ewangelicka, młyn wodny, browar, gorzelnia, hodowano 1500 owiec.
Do wsi należała kolonia Kwaśnina.
Wybrał i opracował R. Majcher