Gronowice i Kłochowice

Położenie

Gronowice to wieś sołecka położona przy lokalnej drodze łączącej Dalborowice z Trębaczowem, do której należały też 3 domy zwane Żabiakiem (Sabiok). Majątek Żabiak (Sabioc) leżał na południowy zachód od Gronowic, przy zakręcie drogi na Trębaczów. W pewnym oddaleniu od wsi kiedyś był położony majątek Kłochowice.

Stanowiska archeologiczne

W XIX w. na terenie wsi odkryto starożytną osadę ludzką oraz jako luźne znalezisko motykę żelazną. Pierwsze wzmianki o miejscowości Gronowice pochodzą z 1479 r. Stanisław Rospond przypuszcza, że nazwa miejscowości może mieć charakter patronimiczny i pochodzi od imienia Gron. W 1479 r. właścicielem wsi był Martin Grunowski i jedno ze źródeł niemieckich z jego nazwiskiem łączy nazwę miejscowości. W różnych okresach stosowane były następujące nazwy miejscowości: Grunewitz (1739 r.), Grunwiz (1787 r.), Grunwitz (1818, 1829 r. i do 1945 r.), Grunowice (1830, 1912 r.).

Właściciele

Najwcześniej wymienionym z nazwiska, bo w 1479 r., właścicielem majątku był Martin Gronowski (Brunowski?). W 1620 r. nastąpił podział ziemi należącej do dworu na dwie części należące do różnych właścicieli. Pierwszą część w latach 1620 – 1625 posiadał Hans von Stwolinski, od 1625 r. wdowa po nim, Maria z domu von Postolski, a od 1628 r. Leonhard von Poser. Druga znalazła się od 1620 r. w rękach Georga von Gaffron, a po nim od 1641 r. należała do Carla von Schwettiig, od 1658 r. do Leonharda von Poser i od 1676 r. do jego syna Hansa von Poser. Ród von Poser władał majątkiem w Gronowicach przez prawie cały XVIII w. W XIX w. majątek przez ponad stulecie należał do rodziny von Minckwitz. W 1912 r. całość dóbr w Gronowicach nabył książę Gustaw Biron von Curland z Sycowa. Folwark Żabiak w połowie XVIII w. należał do Królewskiego Urzędu w Sycowie. Właścicielami Kłochowic przez kilkadziesiąt lat był ród von Minkwitz, a od 1912 r. rodzina Biron von Curland. Parafia. Katoliccy mieszkańcy Gronowic początkowo należeli do parafii w Dalborowicach, a po jej zlikwidowaniu od 1654 r. przez długi okres czasu do katolickiej parafii w Trębaczowie. W XIX w., po wybudowaniu kościoła i utworzeniu parafii w Dziadowej Kłodzie, tam przeszli katolicy z Gronowic. Protestanci od 1833 r. należeli do rozległej parafii w Radzowicach.

Szkoła

Już w 1761 r. Gronowice miały jednoklasową szkołę ewangelicką, gdzie nauczycielem był Kaspar Monden. Taki stopień organizacyjny szkoły utrzymywał się przez XIX w. Uczyło się w niej do 66 dzieci. Gospodarze z Gronowic w latach 1817 – 1818 wzięli udział w dostawach materiałów potrzebnych do odbudowy Sycowa i sycowskiego Ratusza, zniszczonych w wielkim pożarze miasta z 1813 r. Droga Winnica – Dziadowa Kłoda – Wygoda z odgałęzieniem do Gro- nowic o łącznej długości 17,2 km, została zbudowana w latach 1877/79 i 1895/97.

Areał

Według spisu z 1891 r. majątki liczyły ogółem 590 ha ziemi, w tym grunty orne miały obszar 329 ha, łąki – 65 ha, pastwiska – 3 ha, lasy – 185 ha, siedliska ludzi (zagrody) – 5 ha. W XX w. powierzchnia majątków pozostawała prawie taka sama, jak w XIX w. Rzemiosło i rolnictwo. W połowie XVIII w. odnotowano istnienie młyna wodnego oraz 14 koni w gospodarstwach. Wspomniany młyn wodny działał przez XVIII w. oraz w wieku następnym. W XIX w. we wsi powstały kolejne zakłady służące rolnictwu. Spis w 1830 r. wykazał, że były tu dodatkowo browar, gorzelnia, młyn-wiatrak, a od 1891 r. gorzelnia napędzana przez maszyny parowe. Po II wojnie światowej, w początkach lat 50. powstała w Gronowicach jedna z pierwszych w powiecie sycowskim Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna. 

Hodowla

Podobnie jak w wielu majątkach, również w Gronowicach już w 1787 r. istniała owczarnia. W końcu XIX w. w majątkach były 33 konie, 20 sztuk trzody chlewnej, 110 sztuk bydła, w tym 40 krów oraz 800 sztuk owiec. W 1787 r. kroniki odnotowały istnienie we wsi kuźni i kowala. W 1845 r. we wsi była wspomniana wcześniej kuźnia, cegielnia, gdzie rocznie wytwarzano 44 500 cegieł i dachówek, a także działało 8 krosien lniarskich. Ludność. W połowie XVIII w. odnotowano mieszkających we wsi 6 kmieci, 12 zagrodników i chałupników. W 1787 r. mieszkało tu 230 mieszkańców, w tym 6 kmieci, 3 wolnych zagrodników.

oniższy materiał pochodzi z opracowania pt. "Miedzy Widawą a Dobrą, od zarania dziejów do współczesności. Słownik historyczno-geograficzny miejscowości z terenu LGD Dobra Widawa" i został opublikowany za zgodą Lokalnej Grupy Działania Dobra Widawa.

Materiał historyczny dotyczący Gminy Dziadowa Kłoda opracował Pan Stanisław Chowański.

Publikacja zrealizowana przez LGD Dobra Widawa, współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach działania 4.31 - Funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie umiejętności i aktywizacja osi 4 PROW na lata 2007-2013.

Opracowanie: Stanisław Chowański